Page 277 - GreenChemistry2023 Emhetgel

Төмөр толгой ордоос, нүүрсийг Таван толгой ордоос, шахмал түлшийг Нийслэлийн захирагчийн ажлын
алба болон Налайх дүүргийн хот тохижилтын албаны тусламжтайгаар иргэдээс, Амгалангийн ДЦС-аас

үнсийг тус тус авч хэрэглэсэн. Таван толгой ордын түлшний ажлын чийг ( ) 2.1%, аналитик чийг ( )

1.1%, дэгдэмхий бодис ( ) 17.5%, үнслэг ( ) 21.2%, илчлэг ( ) 5900 ккал/кг, хүхэр ( ) 0.75% тус
ер
тус байсан.
Хүснэгт-1. Судалгаанд ашигласан түүхий эдүүдийн химийн найрлага
Оксидууд
№ CaO SiO2 Al2O3 TiO2 Fe2O3 MgO Na2O K2O ШГА SO3 Бусад
Түүхий эдүүд
1 Шохойн чулуу 53.02 1.81 0.36 0.11 0.36 0.12 0.22 0.18 43.20 0.29 0.33
2 Шавар 4.17 64.20 13.88 0.24 4.84 2.50 0.24 1.18 6.96 0.74 1.05
3 Төмрийн хүдэр 1.70 13.89 3.03 0.28 64.48 9.80 1.11 0.25 1.91 1.11 2.44
4 Нүүрсний үнс 6.30 65.09 15.69 0.14 7.33 1.86 0.85 0,65 0.97 0.99 0.13
Шахмал
5 6.38 52.72 11.67 0.57 5.48 1.07 0.34 0.54 17.54 2.06 1.63
түлшний үнс
Амгалан ДСЦ-
6 9.31 58.13 14.53 0.49 7.66 3.53 0.43 0.69 3.56 0.45 1.23
ын үнс

Шахмал түлшний үнс нь айл бүрийн хэрэглээний онцлогоос шалтгаалан дутуу шаталт, ширхэглэлийн
хэмжээ харилцан адилгүй байдаг ч нэг төрлийн түүхий эдээс гарган авч байгаа нь үндсэн хими-эрдсийн
найрлага тогтвортой байсан. Амгалан ДСЦ үнс бүрэн шаталттай, 75%-иас дээш 80 микроноос бага
ширхэглэлтэй, химийн найрлага харьцангуй тогтвортой, чөлөөт агуулга өндөртөй байна.
2
Хүснэгт-2. Шахмал түлшний үнсэнд агуулагдах дагалдах элементүүдийн агуулгыг тодорхойлсон дундаж дүн
мг/кг
Ce Co Cr Cs Cu Ga Ge Hf La Mo Nb Nd Ni Pb Pr
68 6 72 <30 58 14 3 <15 40 7 10 <50 79 20 <30
Rb Sb Sc Sm Sn Sr Ta Th U V W Y Zn Zr -
33 <40 10 <30 <30 938 <10 <10 <5 <5 <8 31 129 164 -
Хүснэгт-3. Амгалангийн ДСЦ-ын үнсэнд агуулагдах дагалдах элементүүдийн агуулгыг тодорхойлсон дундаж дүн
мг/кг
Ce Co Cr Cs Cu Ga Ge Hf La Mo Nb Nd Ni Pb Pr
157 <5 29 <30 30 17 <3 <15 62 46 16 82 25 35 <30
Rb Sb Sc Sm Sn Sr Ta Th U V W Y Zn Zr -
83 <40 10 <30 <30 683 <10 30 32 65 <8 76 105 227 -

Дээжнүүдээс 27 төрлийн дагалдах элементүүдийг тодорхойлсоноос Ni, Pb, Cr, Zn, Cu, Co, Sr гэсэн хүнд
металлуудыг стандарт хэмжээтэй (мг/кг) харьцуулсан дүнг хүснэгт 4-оор харуулав.
Хүснэгт-4. Үнснүүдэд агуулагдах хүнд металлын хэмжээг стандарттай харьцуулсан дүн
Д/Д Үнсний төрөл Ni Pb Cr Zn Cu Co Sr
1 Шахмал түлшний үнс 79 20 72 129 58 6 938
2 Амгалан ДСЦ-ын үнс 25 35 29 105 17 <5 683
MNS5850:2019 /ЗДХ-Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ/ 150 100 150 300 100 50 800
Үр дүнгээс харахад шахмал түлшний үнсэнд агуулагдах Sr-оос бусад элементүүд стандартын
шаардлагыг хангаж байна. Шахмал түлшний үнсэнд Sr өндөр байгаа ч хортой агууламжын ЗДХ 3000
мг/кг-аас бага байгаа нь шаардлага хангана гэж үзнэ.