Page 511 - GreenChemistry2023 Emhetgel

тритерпений сапонин, алкалоид, флавонт төрлийн задраг бодисууд агуулагдана гэж
дурдсан байдаг (Д.Дүнгэрдорж, 1970). Монгол-Төвд уламжлалт эмнэлгийн эмийн 28 жоронд
орж, жорын найрлаганд орох давтамжаараа 166-рт бичигдэн, монгол орны эмийн ургамлын
дотроос эмийн жорын найрлагад орох давтамжаараа 64-рт бүртгэгджээ (Boldsaikhan D.
Nansalmaa Kh, 1993). Цагаалин хунчир ургамал нь Монголын анагаах ухаанд түгээмэл
хэрэглэгддэг эмийн түүхий эдийн нэг боловч химийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг судалсан
орчин үеийн судалгаа цөөхөн байдаг. Гэхдээ эдгээр биологийн идэвхт нэгдлүүдийг орчин
үеийн шинжлэх ухааны аргаар судалж, нотолгоожуулах асуудал эрдэмтэдийн тэргүүн
зорилтын нэг болоод байгаа билээ. Орчин үед эмийн зах зээлд ургамлын гаралтай эм
бэлдмэл, бүтээгдэхүүний нэр төрөл олширч, хэрэглээ өсөж байгаа бөгөөд үүнтэй уялдан
эмийн ургамлын түүхий эдэд тавигдах шаардлагын үзүүлэлт нэмэгдэж, чанар аюулгүйн
үзүүлэлтүүдийн зөвшөөрөгдөх хязгаар өөрчлөгдөж байна. Иймд эмийн ургамлын түүхий
эдийн хуучин стандартыг шинэчлэх, мөн шинээр стандартчилах зайлшгүй шаардлага
тулгарч байна. Энэхүү судалгаандаа Уламжлалт анагаах ухаанд өргөн хэрэглэгддэг
Цагаалин хунчир (Astragalus galactites Pall.) эмийн ургамлыг сонгон авч, Фармакопейн
шаардлагын дагуу чанарын стандартын судалгааг хийж, чанарын үнэлгээ, хяналтын
үндэслэлийг бий болгохыг зорьлоо.

Судалгааны материал, арга зүй
Судалгааны ажлыг Уламжлалт Анагаах Ухаан Технологийн Хүрээлэнгийн Эрдэм
Шинжилгээний Төвийн Хими, хими-технологийн лаборатори болон Хятадын Жианси
Анагаах Ухааны Их сургуулийн Эмийн материалын байгалийн нөөцийн судалгааны төвийг
тус тус түшиглэн хийж гүйцэтгэлээ.
Нийт 12 төрлийн эмийн түүхий эдийг Монгол улс болон Өвөрмонголын Алашаан баруун
хошуунаас тус тус түүж цуглуулсан. Түүхий эдийн мэдээллийг дор хүснэгтээр харуулав.

Хүснэгт 1. Судалгааны материал
Дээжний дугаар Ургамлын нэр Түүсэн газар Түүсэн он сар өдөр

RBHQ01 Astragalus galactites Эмээлт 2017.5.20.
RBHQ02 Astragalus galactites УБ хот орчим 2017.5.23.
RBHQ03 Astragalus galactites Тахилтын овоо 2017.5.24.

RBHQ04 Astragalus galactites Тахилтын овоо 2017.5.28.
RBHQ05 Astragalus galactites Эмээлт 2018.5.14.
RBHQ06 Astragalus galactites Төв аймаг 2018.5.18.
Баянцагаан
RBHQ07 Astragalus galactites Тэрэлж 2018.5.28.
RBHQ08 Astragalus galactites Тэрэлж 2018.5.22.

RBHQ09 Astragalus galactites Тахилтын овоо 2019.5.17.
RBHQ10 Astragalus galactites Эмээлт 2019.5.18.
RBHQ11 Astragalus galactites Өвөрмонголын 2019.5.20.
Алашаа
RBHQ12 Astragalus galactites Өвөрмонголын 2019.5.25.
Алашаа

Судалгаанд ашигласан урвалж бодис