Page 670 - GreenChemistry2023 Emhetgel

5.4. Монгол орны нөхцөлд хүнсний хог хаягдлаар компост бордоо хийх технологийг судалсан
дүн
(Kомпост бордооны чанарын үзүүлэлтүүдийг лабораторийн нөхцөлд тодорхойлсон)

4
2
1
Зохиогчд: А.Жавхлантуяа , П.Орхонтуяа , А.Оюунбаяр , Б.Дэлгэрбаяар 3
Байгууллага: хөдөө аж ахуйн их сургууль
Имайл: Javkhlantuya_nart@muls.edu.mn

Утас: 88122127

Хүнсний хог хаягдлыг биологийн задралд оруулж компост бордоо хийх нь хог хаягдлыг
ногоон эдийн засгийн эргэлтэн оруулах хамгийн тохиромжтой арга юм. Компост нь хөдөө аж
ахуй болон газар тариалангийн хөрсний бүтэц, үржил шимийг нэмэгдүүлэхэд чухал үүрэгтэй.
Хүнсний хог хаягдлыг зөв зохистой технологийн дагуу боловсруулан бордоо болгон ногоон
эдийн засгийн эргэлтэд оруулснаар хүрээлэн буй орчны бохирдлыг бууруулж ногоон хими бий
болгох ач тустай.

Хүнсний хог хаягдлыг булшилж ил задгай хаях нь хөрсний гүний усыг борхируулах,
хүрээлэн буй орчны бохирдол болон өвчин эмгэг үүсгэгчийн эх үүсвэр болох, ил задгай шатааж
байгаа нь дэлхийн дулааралд нөлөөлдөг. Харин хүнсний боловсруулж компост бордоо
хийснээр хүрээлэн буй орчны бохирдол, гүний усны бохирдлыг бууруулах ач тустай юм.

Бидний судалгааны зорилго нь гэрийн нөхцөлд хэрхэн хүнсний хог хаягдлыг биологийн
аргаар боловсруулах технологийг судалж боловсруулсан бордооны үр дүнг тооцож давуу
болон сул талуудыг илрүүлэхийг зорьсон. Судалгаанд нийт гэр хорооллын айл өрхийг
хамруулж хүнсний хог хаягдлыг аргын зааж гэрийн нөхцөлд хэрхэн бордоо хийх мөн
боловсруулсан бордооны шинж чанарыг лабораторийн нөхцөлд тодорхойлж, хөрсний үржил
шимд хэрхэн нөлөөлж байгааг тогтоосон. Судалгааны үр дүнд бордоо боловсруулалт
технологи нэвтрүүлэх нь 85 хувийн гүйцэтгэлтэй, бордооны шинж чанар сайн. Хөрсний бүтэц
шим тэжээлийн шинж чанарт нөлөөлж байсан.

Түлхүүр үг: айл өрх, хүнсний хог хаягдал, компост бордооны бүтэц, найрлага

Технологийн өсөлтөд нь туслах, давуу талыг нь таних, бордоо боловсруулах үйл явц дахь
судалгааны сонирхлыг нэмэгдүүлэхийн тулд янз бүрийн зөвлөмжийг боловсруулдаг.
Бордоо нь биологийн задралд ордог хатуу хог хаягдлыг зохицуулах хамгийн тохиромжтой, үр
дүнтэй арга юм; Энэ нь ферм, хөдөө аж ахуйн хог хаягдлыг дахин боловсруулахад хувь нэмэр
оруулдаг хөдөө аж ахуйн чухал практик юм. Бордоо нь янз бүрийн ургамал, амьтан, нийлэг хог
хаягдал, орон сууцны хогийн савнаас эхлээд томоохон корпорациудад ашигтай байдаг.
Бордоо болон хөдөө аж ахуйн хог хаягдлын менежмент (AWM) хөгжиж буй орнуудад, ялангуяа
Пакистанд хөгжиж байна. Бордоо нь хөдөө аж ахуйн хог хаягдлыг булшлах гэх мэт AWM-ийн
бусад арга барилаас давуу талтай бөгөөд энэ нь гүний усыг шүүрсэн усаар бохирдуулах
боломжийг нэмэгдүүлдэг бол бордоо нь усны бохирдлыг бууруулдаг. Цаашлаад хог хаягдлыг
шатааж, газрын гадаргуу дээр ил асгаж, усан сан руу хаяж байгаа нь байгаль орчин, дэлхийн

дулаарлын асуудалд хүргэж байна. AWM практикийн дотроос бордоо нь хөдөө аж ахуйн хог
хаягдлыг устгах байгаль орчинд ээлтэй, зардал багатай арга юм. Энэхүү тойм нь төрөл бүрийн
уламжлалт болон шинээр гарч ирж буй бордооны процесс, үе шатуудаар дамжуулан